Το παζλ της εκπαίδευσης 1

Το παζλ της εκπαίδευσης 1

[Θα αρχίσω από σήμερα τη δημοσίευση μερικών χρονογραφημάτων για την εκπαίδευση. Κάθε κείμενο θα παρουσιάζει την εκπαίδευση από τη σκοπιά διαφορετικού υποκειμένου, προκειμένου να συγκροτηθεί ένα ολοκληρωμένο παζλ. Ίσως αυτό συνεισφέρει σε έναν σφαιρικό, απροσχημάτιστο διάλογο για το θέμα.]

Από την σκοπιά του μαθητή

Είμαι μαθητής, τελειόφοιτος του λυκείου. Έχοντας κλείσει δώδεκα χρόνια στην επίσημη εκπαίδευση, ολοκληρώνω σύντομα τη συμμετοχή μου στις πανελλαδικές εξετάσεις. Θα ακολουθήσουν οι λεγόμενες ενδοσχολικές, στις οποίες οι καθηγητές θα κάνουν ότι μας εξετάζουν, εμείς θα κάνουμε ότι διαβάζουμε και γράφουμε, εκείνοι δε θα μας δώσουν το άριστα που δικαιωματικά μας ανήκει, αφού είμαστε μια ειδική κατηγορία μαθητών, την οποία οι καθηγητές αντιμετωπίζουν γενικά με ανθρωπιστικά κριτήρια επιείκειας. Οι οικογένειές μας κάνουν άλλωστε το ίδιο. Ειδικά όσοι προερχόμαστε από μικροαστικές και μεσοαστικές οικογένειες απολαμβάνουμε ειδική μεταχείριση: οι μανάδες μας ειδικά είναι απόλυτα ενήμερες για το παιγνίδι που κάνουν με τα νεύρα μας οι κυκλοθυμικές εφηβικές ορμόνες, οι οποίες σε συνδυασμό με το καταλυτικό κλίμα των εξετάσεων δημιουργούν εκρηκτικές καταστάσεις. Έχουν ξοδέψει εκατοντάδες ώρες συζητήσεων γι’ αυτά τα θέματα, σε προθαλάμους φροντιστηρίων, ωδείων, σε κερκίδες κολυμβητηρίων… Έτσι την τελευταία διετία μπορούσε να περνάει το δικό μου, είχα μια ειδική ασυλία και μόνο όταν έδινα την εντύπωση ότι έβγαινα από το ιδεατό πρόγραμμα, ξεσπούσαν στο σπίτι καταιγίδες… Τώρα που μεγάλωσα γνωρίζω καλά τους κανόνες του παιγνιδιού και παίζω ανάλογα. Όμως καθώς σβήνω μαθήματα από την ατζέντα των εξετάσεων, αντί για ανακούφιση νιώθω ένα σφίξιμο στο στέρνο, που μου περιορίζει την ανάσα. Αν δεν κινδύνευα να με χαρακτηρίσουν ανελλήνιστο οι γλωσσολάγνοι ενήλικες, θα ονόμαζα αυτό που νιώθω μπούχτισμα, σαν να έχω κάνει ένα μακροβούτι που αντί να με βγάζει στην επιφάνεια, μου δίνει την επιβράβευση της αξιέπαινης με κριτήρια κοινωνικών προτύπων άφιξης στο βυθό. Ένα μπούχτισμα σαν τους διαγωνιζόμενους για το Γκίνες, πόσα αυγά μπορούν να καταπιούν στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα. Είναι πολλά τα αυγά που συσσώρευσα μέσα μου αυτά τα δώδεκα χρόνια. Τα θυμάμαι και αυτό μου προκαλεί άλγος. Καλά καλά δεν γνώρισα παιδική ηλικία. Τα μαθήματα στο δημοτικό ήταν πολλά και κυρίως θεωρητικά. Όταν σχολούσα το μεσημέρι δεν με άφηνε η μάνα μου να ξεκουραστώ, έπρεπε να κάνω τις εργασίες για την άλλη μέρα. Αμέσως, γιατί δεν θα προλάβαινα να μελετήσω κιθάρα για το ωδείο, ούτε να πάω στο κολυμβητήριο για να αθληθώ, ώστε να κάνω ωραίο και υγιές σώμα! Κι όσο περνούσαν τα χρόνια, έμπαιναν καινούργιες υποχρεώσεις: αγγλικά, γερμανικά… Αυτό που δεν καταλάβαινα τότε ήταν γιατί έπρεπε να πηγαίνω και το απόγευμα σε σχολείο στο οποίο έκανα τα ίδια μαθήματα με το πρωί, γιατί δηλαδή δεν έφταναν τα αγγλικά και τα γερμανικά που μάθαινα το πρωί και έπρεπε να μάθω κι άλλα το απόγευμα και να διαβάζω δυο αγγλικά και γερμανικά, για το σχολείο και για αυτό που αργότερα έμαθα ότι ονομάζεται φροντιστήριο, επειδή εκεί φροντίζουν, λέει, τα παιδιά. Θυμάμαι που έκλειναν τα βλέφαρά μου το βράδυ, όταν η μαμά με καλούσε για άλλη μια επανάληψη στην ορθογραφία, ενώ εγώ θα ήθελα να δω μαζί της ένα από τα διάφορα ελκυστικά σήριαλ της τηλεόρασης… Πού καιρός για παιγνίδι! Και να έχεις και την γκρίνια των γονιών όταν ρωτούσες αν είναι απαραίτητο να δώσεις εξετάσεις και για τρίτο πτυχίο ξένης γλώσσας για το ίδιο επίπεδο! Πόσο αχάριστη είναι η νέα γενιά που τα έχει όλα και δεν αναγνωρίζει τίποτα και όλο στη λούφα έχω το νου μου και στο κάτω κάτω ο φίλος μου ο Γ. είχε ήδη από πέρσι και το τρίτο πτυχίο…Με αυτά και με αυτά τελείωσε το δημοτικό και μπήκα στο γυμνάσιο. Τώρα ήμουν μεγάλο παιδί πια και έπρεπε να σοβαρευτώ. Στο σχολείο είχαμε διαφορετικούς καθηγητές για κάθε μάθημα. Πολλοί από αυτούς δεν προλάβαιναν να μάθουν ούτε τα ονόματά μας, όμως στο τέλος κάθε τριμήνου είχαν άποψη για τις επιδόσεις και το χαρακτήρα μας. Παρέδιδαν βαθμούς, μιλούσαν για το επίπεδό μας, τη διαγωγή μας, έδιναν συμβουλές στους γονείς…Με επέκριναν που μερικές φορές πήγαινα άγραφος και δεν με δικαιολογούσαν που δεν μου έφτανε πάντα ο απογευματινός χρόνος που απέμενε μετά το ωδείο, τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών, τα φροντιστήρια σε διάφορα μαθήματα του σχολείου, που καθώς άκουσε από φίλες της η μητέρα μου είναι απαραίτητα, αν δεν θέλω να έχω κενά στο λύκειο, γιατί πώς θα τα βγάλω πέρα με τις πανελλαδικές! Πού χρόνος πια για έξοδο, για ψυχαγωγία, για χουζούρι με τους φίλους… Δεν έλειπαν και οι καθηγητές που έδειχναν κατανόηση, που έδιναν έμφαση στη δουλειά στην τάξη, που φανερά μας αγαπούσαν. Όμως αυτοί δεν είχαν μεγάλη πέραση. Έτσι όταν ένας ιδιόρρυθμος φιλόλογος μας ζήτησε στο τέλος της Α΄ λυκείου να αξιολογήσουμε γραπτώς ανώνυμα τον ίδιο και το έργο του στην τάξη, μετά από συμβουλή της μαμάς έγραψα στη σχετική ερώτηση: κάνετε πολύ καλό μάθημα, είστε άνθρωπος με κατανόηση, όμως δεν μας προετοιμάζετε επαρκώς για τις πανελλαδικές εξετάσεις. Η αλήθεια είναι ότι το μάθημά του απέκλινε από αυτό που έκανα στο φροντιστήριο, σε όλα πλέον τα βασικά μαθήματα. Είχα τόσο συνηθίσει που παραξενεύτηκα όταν ένας συνομήλικος ξάδερφός μου που ζει στην Ολλανδία με κοίταζε σαν χαζός όταν του είπα το καλοκαίρι που βρεθήκαμε στο χωριό το πρόγραμμά μου! Αυτοί δεν έχουν απογευματινή βάρδια, ούτε ιδιαίτερο διάβασμα. Όσο για τα Σαββατοκύριακα…Και παρά την περιορισμένη επιμέλειά τους, η χώρα τους δεν κινδυνεύει να κηρύξει πτώχευση! Ο χρόνος στο λύκειο πέρασε σαν αστραπή. Πολλές φορές ένιωθα να βράζει μέσα μου κάτι που φούσκωνε και πήγαινε να ξεχυθεί και μου ερχόταν να τα σπάσω όλα, όμως οι γονείς μου με είχαν μεγαλώσει με καλές αρχές. Στα λίγα λογοτεχνικά βιβλία που προλάβαινα να διαβάσω, για να βελτιώσω το λεξιλόγιό μου, καθώς έλεγε η μαμά, είδα και κάτι αναφορές σε σκιρτήματα της καρδιάς…Όμως ο ιδιαιτεράς της έκθεσης μου το είπε ξεκάθαρα: από τον Φεβρουάριο της Β΄ λυκείου ούτε που να το σκέφτεσαι! Έχεις άλλες προτεραιότητες. Στο πανεπιστήμιο θα έχεις όλο το χρόνο στη διάθεσή σου! Η Β΄ και η Γ΄ λυκείου ήταν απίστευτη, πρωτόγνωρη εμπειρία, ακόμα και για έναν βετεράνο της εντατικοποίησης σαν εμένα. Ασύλληπτα εξειδικευμένα μαθήματα, λεπτομέρειες πάνω στις λεπτομέρειες, παπαγαλία σε σημείο να χάνω την αίσθηση του νου μου, διαγωνίσματα πάνω σε διαγωνίσματα. γιατί έτσι κάνουν όλοι, γιατί έτσι πρέπει, γιατί πρέπει να γράψω άριστα στις πανελλαδικές, να περάσω σε μια σίγουρη σχολή, κατά προτίμηση να εξασφαλίζει διορισμό στο δημόσιο με σίγουρη δουλειά, σταθερό και συγκριτικά υψηλό μισθό…Πολύ χρόνο έκλεψα από την επανάληψή μου για το τελευταίο μάθημα των εξετάσεων, κάνοντας αυτόν τον απολογισμό…Τι με έπιασε ξαφνικά; Μήπως το ότι απρόσμενα ένιωσα πως η ζωή μου μέχρι τώρα κύλησε σαν το νερό; Μήπως η απελπισία των γονιών μου με τις τελευταίες εξελίξεις στα οικονομικά της χώρας, μήπως το αποκαλυπτικό ξεγύμνωμα του δημόσιου βίου, αυτή η αίσθηση έλλειψης νοήματος σ’ ό,τι έκανα τόσα χρόνια, βλέποντας τώρα ότι απλώς έπαιρνα φόρα για να κάνω, για να κάνουμε η γενιά μου ένα άλμα στο κενό; Μήπως γιατί σκέφτομαι πόσα δεν έκανα στον σπαταλημένο χρόνο της ανόητης εντατικοποίησης τόσα χρόνια, πόσα δεν απήλαυσα, πόσα ουσιαστικά πράγματα δεν έμαθα και τώρα μένω με τα πτυχία ξένων γλωσσών και τις υψηλές επιδόσεις στο χέρι; Μα τι κατάντια, θεέ μου! Διαπιστώνω ότι εκφράζομαι με τα λόγια του πατέρα μου, ότι έγινα πατέρας του εαυτού μου, ότι γέρασα πρόωρα. Ας εκμεταλλευτώ τις τελευταίες μέρες ακαταλόγιστου που μου επιτρέπουν ακόμα οι δικοί μου κι ας προετοιμαστώ για ένα χορταστικό τελετουργικό μπουγέλωμα στο σχολείο, διαβατήριο έθιμο καθώς λένε, που θα με χωρίζει από τον απέναντι κόσμο των μεγάλων. Επείγει να διαφυλάξω κάτι από την παιδικότητα που δεν έζησα…

Α.Α.

Και για την αντιγραφή: Αγαθοκλής Αζέλης