Κυριακή 1 Ιανουαρίου 2012

Παρουσίαση της ποιητικής συλλογής του Αγαθοκλή Αζέλη
Εωθινές Επιγνώσεις
Τρίκαλα, Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2011, βιβλιοπωλείο ΚΗΡΗΘΡΕΣ

Θανάσης Χονδρός

Καλησπέρα κι από μένα,

Μακάρι να γινόταν να κλείσω σε έννοιες τον Αζέλη, αλλά δεν τα καταφέρνω. Τουλάχιστον δεν μπορώ τόσο καλά όσο επιτυγχάνει ο ίδιος να χτίζει το ποιητικό του οικοδόμημα με αυτές τις εναργείς έννοιες των «εωθινών επιγνώσεων». Θα το χαλάσω. Έπειτα γνωρίζω καλά ότι ο ποιητής ζει ελεύθερος στον κόσμο που έπλασε, και μονίμως θα μου δραπετεύει. ‘Ίσως και να αναρωτηθείτε σε λίγα λεπτά τι νόημα είχε η αποψινή μου παρουσία εδώ δίπλα σε έναν ποιητή με υψηλή αυτεπίγνωση, και έχω τη συναίσθηση ότι δεν αρμόζει να μιλώ για αυτό που «θέλει να μας πει», εντός εισαγωγικών. Αν μπορούσα να πείσω ότι βλέπω σ’ αυτές τις μετρημένες λέξεις του ποιητή μια επίγνωση υπαρξιακή ή ακόμα και την ίδια την επίγνωση του θανάτου, ή αν μπορούσα να περιγράψω με επιστημονική ακρίβεια τις υπερβάσεις της ποιητικής γλώσσας του Αζέλη, θα σας πρόσφερα αμέσως το κλειδί, αλλά δεν τα καταφέρνω. Αντιθέτως, με αρετή τη φιλία που νιώθω για τον Αγαθοκλή, για αυτή την πατρική φιγούρα, και με όλα τα επιπόλαια πάθη μου, επιτρέψτε μου, έτσι με την ιδιότητα του… εγγράμματου και μόνο, μια μικρή αναφορά σε κατιτίς το γήινο και πολύ ανθρώπινο: στο ονειρικό. Και αν στην ακραία περίπτωση ένιωθε και κάποιος άλλος αναγνώστης τη γλυκιά μελαγχολία που υποδέχτηκα εγώ διαβάζοντας τις γραμμές του, ε τότε θα ήταν μια ακόμα επιβεβαίωση ενός πράγματος: είναι γλυκά τα όνειρα.
Αλλά μη γελιόμαστε, είναι σκληρό. Ο ποιητής θυσιάστηκε! Είναι θυσία γιατί όταν συνθέτεις είναι λίγο σαν να “σκοτώνεσαι ο ίδιος”. Θυσία είναι ακριβώς ότι εγκλώβισε στιγμές από το συνεχές του Λόγου, αυτά τα “θραύσματα”, και μας τα χάρισε απλόχερα ελευθερώνοντάς τα συγκολλημένα και σε συμπαγή μορφή… Είναι όμως δικές του οι λέξεις; Υπήρξαν ποτέ; Δεν ξέρω, αλλά “τις επιγνώσεις τις αποκτάμε πάντα εκ των υστέρων”. Άρα Ναι! οι «εωθινές επιγνώσεις» ήταν δικές του, μόνο που ύστερα τις θυσίασε. Θέλω να πω ότι η σύλληψη ενός νέου κόσμου τη στιγμή που γεννιέται και η περιγραφή με λέξεις της παιδικής του ηλικίας και της ενηλικίωσής του, σαν να έζησε και να γέρασε μεμιάς, είναι κατά τη γνώμη μου σαν τη θυσία ενός παιδιού που γεννιέται ζωντανό. Είναι τέκνο της εποχής του και της ώρας του, και προσφέρεται ως θεία κοινωνία, ως αναίμακτη θυσία.
Το ονειρικό στοιχείο των «εωθινών επιγνώσεων» είναι λοιπόν το ψεύδος τους, γιατί η αναίμακτη θυσία αποτελεί μια μίμηση του αληθινού θανάτου, που στην περίπτωση των «κύκλων της μέρας» αποτελεί συμβολική και μόνο αναπαράσταση του «κύκλου της ζωής», δηλαδή πρόκειται για καθημερινούς θανάτους και για δαπάνη. Όμως ο ποιητής είναι άνθρωπος νέος, βεβαίως γεννημένος ως πρωτογέροντας και αυτό φαίνεται, και παρομοιάζω τα ποιητικά λόγια του ώριμου άνδρα με το κλάμα ενός νεογνού που τρέπεται άμεσα σε έννοιες για όποιον το ακούει. Μήπως εκείνο; Μήπως το άλλο; Έτσι οφείλω κι εγώ να σας κομίσω αμέσως τα χαρακτηριστικά του ονειρικού στοιχείου των «εωθινών επιγνώσεων», καθώς τόλμησα να ξεστομίσω τη λέξη “ψεύδος”. Αν υποθέσουμε, ως λάτρεις κάποτε του κλασικού, ότι στο όνειρο επαναλαμβάνεται η εκπλήρωση επιθυμιών ή, ακριβώς αντίθετα, επαναλαμβάνονται φόβοι, τότε το επαναλαμβανόμενο στοιχείο των «εωθινών επιγνώσεων» θα ήταν το πολυπόθητο κλειδί. Ένα μοτίβο, ίσως μια φανερωμένη επιθυμία ή μια θεματογραφία…


Θεματογραφία

Πλάι σου φθείρονται τα επίθετα
Ανήμπορα τα ρήματα παγώνουν
Σκεπάζονται με πρόχειρα επιρρήματα
Όμως τα χρονικά αραχνοΰφαντα
Ενώ τα τοπικά βαριά καταπλακώνουν
Ουσιαστικά απορριπτέα και τα δυο
Δίχως επιφωνήματα ασύνδετα αποτραβιούνται
Οι δεικτικές να προσπαθούν πριν μαρμαρώσουν
Σ’ επαναληπτικές να αποκαλυφθούν μπροστά σου
Την ώρα που επιθετικές οι μετοχές προβάλλουν
Τινάζοντας την αυστηρή τους όψη
Πριν το αόριστο παγιωθεί σ’ οριστικό
Καθώς ο αναλφάβητος επιχειρεί να σ’ αναγνώσει

Πρόκειται για ένα εισερχόμενο μήνυμα του ηλεκτρονικού μου ταχυδρομείου που διάβασα, όλως τυχαίως, ξημερώματα μιας μέρας τώρα τελευταία. Ομολογώ ότι τρόμαξα σε σημείο θυμού, μέχρι να διαβάσω την τελευταία του φράση, την κραυγή του “φθαρμένου” αναλφάβητου που πάγωσε την όλη εντροπία των συναισθημάτων μου, και επέβαλε τη γαλήνη. Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα χωρούσε σε δέκα-δεκαπέντε λέξεις ένας ιδεότυπος στον οποίο θα μπορούσα να παραδοθώ χωρίς να δώσω τη μάχη της διαφοροποίησης και της αμφισβήτησής του. Φυσικά, δεν μου έδωσε κανένα τέτοιο περιθώριο και ο αποστολέας του μηνύματος. Τούτος ο μεσοπολεμικός ποιητής είναι πάντα έτοιμος για την μάχη που έρχεται, για τον πόλεμο που βλέπει. Αλλά ένας τέτοιος άνθρωπος είναι ταυτόχρονα εκείνο το δυνατό θηρίο που στις μέρες του όλοι φοβούνται να πολεμήσουν. Αναίμακτες ήταν οι μάχες, αναίμακτη και η θυσία, άρα αληθινή.


Αγαπητοί φίλοι,

Κατά την ταπεινή μου γνώμη δεν υπάρχει κλειδί. Ο νους του ποιητή επιζητά και επινοεί τρόπους κλιμάκωσης του ωραίου, δηλαδή του αληθινού, για να δημιουργήσει μιαν εσπεράντο επικοινωνίας σε ελληνική γραμματοσειρά, και υποθέτω ότι ο αναγνώστης απολαμβάνει την ομορφιά τούτης της ευγενικής και ευαίσθητης ποίησης. Εκτός όμως από όμορφος, είναι και μεθοδικός ο τρόπος έρευνας της αλήθειας, δηλαδή των υποθέσεων του σήμερα, ακόμα και μιας ισχυρής βεβαιότητας του χθες, ώστε ένα όνειρο αισθαντικό και ταυτόχρονα λογικό να καταλαμβάνει τη θέση του μέλλοντος. Αφαίρεση ή τυπικός συλλογισμός, είναι άκρως ανατρεπτικό και βαθειά αισθητικό να κατορθώνει κανείς μια νέα επίγνωση, βασισμένος ακόμα και στη διαψευσιμότητα μιας καλοστημένης υπόθεσης και μιας αληθοφανούς θεωρίας, ή μιας επίγνωσης του παρελθόντος. Ακόμα και αν δεν επιβεβαιωθεί ποτέ τίποτα, δεν είναι κάτι το φωτεινό; Εντάξει, λέγεται συνήθως ότι “το σκοτάδι είναι απουσία φωτός, αφού προφανώς κανείς δεν μπορεί να δει, αλλά δεν είναι αλήθεια ότι όσο βλέπουμε στο απόλυτο σκοτάδι τόσο τυφλωνόμαστε και στο απόλυτο φως;” Εδώ λοιπόν, σε τούτο το έργο, σκιές της μέρας και νυχτερινές φωταψίες είναι που συνθέτουν πολύ ανθρώπινα τα εωθινά χρώματα, από το εξώφυλλο και ως το τέλος. Ως το τέλος λέει αλήθεια.
Μακάρι λοιπόν να γινόταν να κλείσω σε μία έννοια τον Αζέλη, αλλά δεν γίνεται. Δεν βρίσκω τα λόγια…

Σας ευχαριστώ






Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου