Η κομμένη φωτογραφία

     Το ξύλινο κουτάκι με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες στον μισαντρά του χωριού αποτελούσε ευκαιριακή προσφυγή του, ακόμη κι όταν είχαν πια μεταδημοτεύσει, καθώς ο θάνατος είχε αφήσει πολλά ερωτηματικά γύρω του. Οι περισσότερες απεικόνιζαν τον εκλιπόντα θείο σε νεανική (πώς αλλιώς) ηλικία ή τον πατέρα στην εποχή της στρατιωτικής θητείας, ελάχιστες ακόμη συγγενείς ή φίλους. Του κινούσε πάντοτε την περιέργεια μια εντελώς αταίριαστη, για δύο λόγους. Ο πρώτος γιατί απεικόνιζε τη γιαγιά Λένω, ασυνήθιστα νέα, ντυμένη (στα μαύρα βέβαια) κάπως πιο επίσημα, και τον πατέρα του δίπλα, με ρούχα της πόλης και τιράντες, νέο κι αγέρωχο. Ο δεύτερος γιατί ήταν κομμένη και της έλειπε το πάνω δεξί μέρος δίπλα στον πατέρα. Εκείνα τα χρόνια υπήρχε περιορισμός στις ερωτήσεις που μπορούσαν να τεθούν, χωρίς πάντως ρητή απαγόρευση. Αργότερα, όταν οι απεικονιζόμενοι είχαν αποβιώσει και ο κόσμος και οι οικογενειακοί ρόλοι είχαν αλλάξει, πήρε την απάντηση από τη μάνα του, όσα τέλος πάντων ήξερε κι εκείνη. Όταν λοιπόν ο Μ. απολύθηκε από το ναυτικό, το δύσκολο έτος 1948 του εμφυλίου, το ορεινό χωριό της Ηπείρου είχε εκκενωθεί με κυβερνητική εντολή και οι κάτοικοι εκτοπίστηκαν είτε σε μια γειτονική κωμόπολη είτε στην πρωτεύουσα του νομού. Όντας απαγορευτική η επιστροφή, αποφάσισε να μείνει στην Αθήνα κάνοντας ευκαιριακές δουλειές. Τότε ήταν που, όπως συνηθιζόταν, ιδιοποιήθηκε ένα οικόπεδο στο Πέραμα. Στην ίδια περιοχή φαίνεται πως γνώρισε την αποκεκομμένη της φωτογραφίας. Τελειώνοντας ο εμφύλιος, με τον επαναπατρισμό τέλειωσε και η υπομονή της Λένως. Μολονότι ζούσε ακόμη ο άντρας της, πήρε η ίδια τον δρόμο για την πρωτεύουσα. Με τι ελληνικά, τι χρήματα, τι γεωγραφικές γνώσεις, κανείς δεν ξέρει. Εμφανίστηκε στο Πέραμα και με τη φωτογραφία του παλικαριού στο χέρι έφτασε στον προορισμό της. Αναφώνησε, λέει, τη φράση "το δικό μου το παιδί", κι ως εκεί ξέρουμε. Ο Μ. πάντως επέστρεψε μαζί της στο χωριό. Δεν δόθηκε ποτέ κάποια εξήγηση, πώς βρέθηκαν στην ίδια φωτογραφία μάνα, γιος και αποκομμένη. Ούτε αν η τελευταία ήταν το ίδιο πρόσωπο με μια όμορφη ποδηλάτισσα σε ημιαστικό τοπίο, άλλης φωτογραφίας στο ίδιο ξύλινο κουτί.

Αγαθοκλής Αζέλης