Τρίτη 29 Μαρτίου 2011

Φιλόλογοι: Η Μαίρη Παναγιωταρά της δημόσιας Εκπαίδευσης

Φιλόλογοι: Η Μαίρη Παναγιωταρά της δημόσιας Εκπαίδευσης
Πόσες ώρες εργάζονται οι εκπαιδευτικοί; Πόσο αποδίδουν σε σχέση με την αμοιβή τους; Μήπως απολαμβάνουν ένα ιδιάζον καθεστώς διακριτικής αργομισθίας, καθώς οι μορφές τους διατελούν ιδιαιτέρως οικείες στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ; (- συγγνώμη, την Ασκληπιού ήθελα να πω!) Αυτές και άλλες ερωτήσεις ακούγονται δυνατά σε πολλές συζητήσεις, απλώς απάλυνα το ύφος, ώστε να μειωθεί ο απαξιωτικός, αν όχι προσβλητικός τους χαρακτήρας. Σκέφτηκα λοιπόν να επιχειρήσω να συλλογιστώ επί των ανωτέρω θεμάτων και να προσφέρω μιαν απάντηση στην αγωνιώσα ου μην αλλά και αγανακτισμένη κοινωνία. Σημειωτέον, όταν μιλάμε για αγανακτισμένη κοινωνία, δεν εννοούμε ένα απρόσωπο συνονθύλευμα, αλλά ένα σύνολο στο οποίο ανήκουν συμπολίτες οι οποίοι μπορεί να είναι ολιγογράμματοι αγρότες και εργάτες, έμποροι, βιοτέχνες, επιχειρηματίες, δικηγόροι, γιατροί, μηχανικοί, διοικητικοί υπάλληλοι διαφόρων δημοσίων υπηρεσιών…
Καθώς δεν μπορώ να μιλήσω συνολικά για όλους τους κλάδους των εκπαιδευτικών, θα μιλήσω, λόγω ειδικότητας, εκ βαθέων, ως φιλόλογος, για τους φιλολόγους. Η ίδια η ετυμολογία της λέξης μάς εισάγει σοβαρά στην ουσία του επαγγέλματος: φιλώ (= αγαπώ) + λόγος (= α) ορθός λόγος, β) λεκτική έκφραση, γραπτή και προφορική). Επομένως ένας επαγγελματίας φιλόλογος αναμένεται per definitionem (= εξ ορισμού) να συνδυάζει την επιστημονική γνώση του θεωρητικού και εφαρμοσμένου λόγου αφενός και την αγάπη προς αυτόν αφετέρου, δηλαδή μια αντικειμενικά μετρήσιμη και μια υποκειμενικά (δυσ)σταθμήσιμη ιδιότητα, οι οποίες συνενώνονται σε ένα ασυνήθιστο και δύσκολο (τουλάχιστον) όλον. Ασυνήθιστο με την έννοια ότι ο διοικητικός υπάλληλος δεν είναι, per definitionem πάλι, φιλέγγραφος, ο μηχανικός φιλόμπετος, ο γιατρός φιλασθενής, ο δικηγόρος φιλυπόδικος κλπ. Όσον αφορά τώρα στον εκπαιδευτικό φιλόλογο (εκπαιδευτικό και όχι εκπαιδευτή), αναμένεται από αυτόν να διαθέτει επιπλέον την παιδαγωγική γνώση, ώστε να δημιουργεί την κατάλληλη γέφυρα ανάμεσα στην φιλολογία και στον μαθητή, γέφυρα καθόλου εύκολη στη δόμηση, καθώς απαιτεί εξατομικευμένες προδιαγραφές προς κάθε διαβάτη-μαθητή, με αποτέλεσμα να λαμβάνει ιδιότητες του γεφυριού της Άρτας, η δόμηση και σταθερότητα του οποίου  δεν απαιτεί να στοιχειώσει απλώς η γυναίκα του πρωτομάστορα πλην ο ίδιος και όλη του η οικογένεια, όπως θα φανεί παρακάτω.
Στο ελληνικό γυμνάσιο-λύκειο απασχολούνται ευάριθμες ειδικότητες εκπαιδευτικών, στον φιλόλογο ειδικά όμως προσγράφονται ποικίλες ιδιότητες και προσδοκίες. Καταρχάς οφείλει να είναι σε θέση να γνωρίζει το γνωστικό αντικείμενο και τη διδακτική μεγάλης ποικιλίας μαθημάτων, όπως λογοτεχνία αρχαία, μεσαιωνική και νεότερη, ελληνική και ευρωπαϊκή, ελληνική γλώσσα σε όλη της τη διαχρονία, ιστορία ελληνική και διεθνής από τις απαρχές της μέχρι τη σύγχρονη εποχή, λατινικά, φιλοσοφία σε όλη της την ιστορική πορεία, ενίοτε δε και θεατρολογία κ.ά., αν απουσιάζει καθηγητής της ειδικότητας. Συνάμα θεωρείται ότι ο φιλόλογος οφείλει να αναλάβει το λειτούργημα του υπεύθυνου ενός τμήματος, καθώς έχοντας τη δυνατότητα να διδάσκει αρκετές ώρες σε αυτό μπορεί να γνωρίζει εκ των πραγμάτων καλύτερα τους μαθητές από άλλους συναδέλφους ή να εξοικειώνεται περισσότερο μαζί τους και επομένως να λειτουργεί συνάμα ως συνδετικός κρίκος μεταξύ μαθητών, σχολείου και γονέων (ενίοτε δε και μεταξύ μαθητών και συναδέλφων, όταν προκύπτουν προστριβές και επικοινωνιακές δυσλειτουργίες). Επιπλέον συνήθως φιλόλογος αναλαμβάνει το βιβλίο πράξεων του σχολείου ή την επιμέλεια της σχολικής βιβλιοθήκης, εφόσον δεν υπάρχει εξειδικευμένος βιβλιοθηκάριος. Ασφαλώς ο φιλόλογος θεωρείται και η πρώτη επιλογή υπευθύνου σχολικών εορτών, καθώς εκτιμάται ότι γνωστικά μπορεί να αντεπεξέλθει καλύτερα και αποτελεσματικότερα στο καθήκον.
Η αγωνιώσα ου μην αλλά και αγανακτισμένη κοινωνία ρωτάει με σκανδαλιστικό ενδιαφέρον για το ωράριο του εκπαιδευτικού και στηριζόμενη στην ελλιπή πληροφόρηση στηλιτεύει το ολιγάριθμο ωράριο των «ευνοούμενων» της τύχης. Ένας πρωτοδιόριστος εκπαιδευτικός έχει υποχρεωτικό ωράριο διδασκαλίας 21ας ωρών εβδομαδιαίως, ενώ ένας διοικητικός υπάλληλος 37,5, αν δεν απατώμαι. Όμως η αγορά σταματάει το μέτρημα στις διδακτικές ώρες και δεν υπολογίζει τις ώρες κατά τις οποίες ο εκπαιδευτικός προσφέρει την εξωδιδακτική του απασχόληση στο σχολείο, για να μιλήσω δε πάλι για τον φιλόλογο, η αγορά δεν είναι σε θέση να υπολογίσει πόσες ώρες εβδομαδιαίως χρειάζεται για διορθώσεις γραπτών, για μελέτη προετοιμασίας ποικίλων γνωστικών αντικειμένων, η διδακτική των οποίων πρέπει να προετοιμαστεί για συγκεκριμένους μαθητές, με ειδικό μαθησιακό προφίλ, ατομικές δεξιότητες και αδυναμίες. Η αγορά αγνοεί (από ελλιπή πληροφόρηση; Υποκριτικά;) ότι εκτός σχολικού χώρου ο φιλόλογος πρέπει να συγκροτήσει την στρατηγική του, στην οποία θα προσαρμόζεται ad hoc η τακτική μέσα στην εκάστοτε τάξη. Αν συνυπολογίσουμε τον χρόνο που απαιτείται ώστε να παραμένει ενήμερος για τα τρέχοντα πνευματικά ζητήματα (για την προσωπική δαπάνη θα μιλήσω αργότερα), π.χ. για να παρακολουθεί στοιχειωδώς την πληθωρική βιβλιογραφία στους πολυάριθμους κλάδους της ειδικότητάς του, για να εποπτεύει τη λογοτεχνική παραγωγή, τις εξελίξεις στην παιδαγωγική και στις ειδικές διδακτικές (δεδομένης μάλιστα της απουσίας προσφοράς σχετικής συστηματικής εκπαίδευσης εκ μέρους της υπηρεσίας του), πόσες ώρες χρειάζεται ένας φιλόλογος για να ασκεί το λειτούργημα που του έχει ανατεθεί από την Πολιτεία; Να μιλήσουμε και για την οικονομική διάσταση του πράγματος; Από πού να ξεκινήσουμε; Ας δούμε πόσο αξιολογεί οικονομικά η Πολιτεία τις παραπάνω υπηρεσίες και ιδιότητες! Αν θυμάμαι καλά, η μηνιαία μου αντιμισθία είναι περί τα 1500 Ευρώ, με επίδομα γάμου και δύο τέκνων και επίδομα διδακτορικού διπλώματος, το οποίο αποτιμάται σε 70 Ευρώ μηνιαίως, πράγμα αποκαλυπτικό για το αξιακό σύστημα και τις προτεραιότητες της κοινωνίας μας, αφού το επίδομα για το διδακτορικό, το οποίο παρέχει περισσότερες επαγγελματικές δεξιότητες, ανέρχεται σε ποσό ανάλογο με το οικογενειακό επίδομα, το οποίο αποτελεί επιβράβευση του εκπαιδευτικού για τη συμβολή του στην επίλυση του δημογραφικού προβλήματος, χωρίς όμως κάποια ειδικότερη θετική επίδραση στις επαγγελματικές του δεξιότητες και την αντίστοιχη προσφορά.  Ούτε λόγος βεβαίως δεν μπορεί να γίνει για κάποιο επίδομα για πτυχία γλωσσομάθειας κ.λ.π, πράγμα επίσης άκρως αποκαλυπτικό. Να αναφέρω τώρα και τις επαγγελματικές δαπάνες που πρέπει να καλύψει ένας φιλόλογος από την διασαλπιζόμενη ως υπερβολική αντιμισθία του; Γνωρίζει μήπως η αγωνιώσα ου μην αλλά και αγανακτισμένη κοινωνία πόσο στοιχίζει η συνδρομή σε βασικά επιστημονικά ή λογοτεχνικά περιοδικά, πόσο στοιχίζει ένα μέσο βιβλίο, ακόμη και μια συνδρομή σύνδεσης στο διαδίκτυο; Μήπως γνωρίζει η εν λόγω κοινωνία πόσα τετραγωνικά χώρου ατομικής χρήσης πρέπει να πληρώνει ένας φιλόλογος για να φιλοξενεί την βιβλιοθήκη και το γραφείο του; Μήπως γνωρίζει το οικογενειακό συναισθηματικό κόστος από την διευρυμένη απασχόληση και υποχρεώσεις ενός τέτοιου επαγγελματία, οι οποίες ενίοτε ασυναίσθητα σαν την υγρασία διαβρώνουν τον ιδιωτικό του βίο; Μερικοί δίχως αναστολές λαϊκιστές στην προσπάθειά τους να αμαυρώσουν την δημόσια εικόνα του έλληνα εκπαιδευτικού προβαίνουν σε συγκρίσεις με εκπαιδευτικούς άλλων ευρωπαϊκών χωρών, π.χ. της Γερμανίας, χρησιμοποιώντας στοιχεία με λανθασμένο τρόπο, ώστε να σκανδαλίσουν την κοινή γνώμη και να κερδίσουν τις εντυπώσεις. Ισχυρίζονται λοιπόν ότι οι γερμανοί εκπαιδευτικοί αμείβονται μεν σαφώς καλύτερα από τους έλληνες ομολόγους τους, πλην όμως εργάζονται περισσότερες ώρες. Αυτό όμως δεν ισχύει, αν λάβει κανείς υπόψη όσα ανέφερα παραπάνω, συνυπολογιζομένων των δαπανών στις οποίες εξαναγκάζεται ένας έλληνας φιλόλογος για να κάνει σωστά τη δουλειά του, ενώ ένας γερμανός τα απολαμβάνει δωρεάν από την Πολιτεία.
Εν κατακλείδι θα ήθελα να επισημάνω ότι θεώρησα αναγκαίο να γράψω το παρόν άρθρο, καθώς, ζώντας μέρες οικονομικής και ευρύτερης δυσκολίας και ανασφάλειας, έχει αρχίσει ένας ιδιότυπος πόλεμος μεταξύ διαφόρων επαγγελματικών και κοινωνικών ομάδων, ένας εμφύλιος ουσιαστικά πόλεμος από τον οποίο ωφελούνται τρίτοι, επ’ ουδενί δε το κοινωνικό σώμα. Η συγκυρία όμως έδωσε και το έναυσμα να επιχειρήσω την αποδόμηση ενός δημοσίου μύθου, αδίκου και απαξιωτικού για τους εκπαιδευτικούς, ιδιαιτέρως δε για τους φιλολόγους, στους οποίους αν δεν απατώμαι, ο ίδιος ο γράφων αλλά και όλοι εσείς οι οποίοι είστε σε θέση να κατανοήσετε το παρόν κείμενο, οφείλουμε τουλάχιστον τη δεξιότητα της συγγραφής και της κριτικής ανάγνωσης, εκ των ων ουκ άνευ ενός πολιτισμένου ανθρώπου.
Αγαθοκλής Αζέλης
Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Βιέννης
Φιλόλογος στο Μουσικό Σχολείο Τρικάλων.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου