Ένα πανόραμα ιστορίας και πολιτισμού.
Εκπαιδευτική επίσκεψη μαθητών του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων στην Αθήνα
Στις 9 και στις 10 Νοεμβρίου οι μαθητές της Γ΄
Γυμνασίου του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων υλοποίησαν εκπαιδευτική επίσκεψη στη
Βουλή των Ελλήνων, οργανωμένη από τον υπογραφόμενο, υπεύθυνο για την
επικοινωνία του σχολείου με το Κοινοβούλιο. Ο κεντρικός στόχος της μετακίνησης
πλαισιώθηκε από δραστηριότητες εκπαιδευτικού-πολιτισμικού ενδιαφέροντος, ώστε
οι νεαροί μαθητές να έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν βιωματική σχέση με
πολιτισμικά αγαθά και χώρους τους οποίους μόνο θεωρητικά, από το σχολικό μάθημα
ή από τα ΜΜΕ γνώριζαν. Με βάση αυτό το σκεπτικό επιλέχθηκαν οι δραστηριότητες,
καθώς και με σεβασμό της απαρέγκλιτης γραμμής του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων,
οι εκπαιδευτικές επισκέψεις του να εμπεριέχουν ουσία και όχι πρόσχημα.
Ο πρώτος χρονικά προορισμός της μετακίνησης
υπήρξε η έκθεση «Οι δεινόσαυροι της Παταγωνίας», στο εκθεσιακό κέντρο στο
Γουδή. Διοργανωμένη από το Πανεπιστήμιο της Κρήτης σε συνεργασία με το Μουσείο
Φυσικής Ιστορίας είχε εκ των προτέρων τα αναγκαία ποιοτικά διαπιστευτήρια, όμως
το βίωμα υπερέβη την προσδοκία. Με ξεναγό επιστημονικό συνεργάτη του
Πανεπιστημίου, οι μαθητές είχαν την ευκαιρία, παρατηρώντας με καθοδήγηση τα
αντίγραφα απολιθωμένων δεινοσαύρων, να περιδιαβούν πολλές χιλιάδες ιστορίας του
πλανήτη μας και να κατανοήσουν στην πράξη τη θεωρία της εξέλιξης, την εύθραυστη
ιδιοσυστασία της οικολογικής αλυσίδας, την αξία όλων των πλασμάτων της γης και
την ευθύνη μας για την πορεία του πλανήτη μας.
Χωρίς διαμαρτυρίες για το πυκνό πρόγραμμα, οι
μαθητές εγκαταστάθηκαν αμέσως μετά με ταχύτητα στα δωμάτιά τους στο ξενοδοχείο,
για να φθάσουμε εγκαίρως στον επόμενο στόχο του προγράμματος, ο οποίος
συγκινούσε βαθιά τους μαθητές κατά την προετοιμασία της μετακίνησης: την Εθνική
Λυρική Σκηνή, στην οποία σχεδόν όλοι τους θα παρακολουθούσαν για πρώτη φορά στη
ζωή τους από κοντά όπερα. Στο φουαγιέ του μουσικού μας θεάτρου εισέπραξα τον
ενθουσιασμό πολυάριθμων θεατών στη θέα των 44 μαθητών που κατέκλυσαν τον χώρο.
Οι πιο ηλικιωμένοι εξέφρασαν συγκίνηση βλέποντας νέους ανθρώπους σε ένα θέατρο
που ο μέσος όρος ηλικίας των θεατών είναι υψηλός, καθώς η εθνική μας όπερα
φαίνεται να μην χαίρει της δέουσας εκτίμησης στον εκπαιδευτικό κόσμο.
Σαν να γνώριζε την ποιότητα των μαθητών μας η
υπεύθυνη ομαδικών κρατήσεων της Λυρικής είχε πάρει την πρωτοβουλία να μας εξασφαλίσει
στο αντίτιμο των πιο φτηνών θέσεων των θεωρείων τις καλύτερες θέσεις μπροστά
στην ορχήστρα, τιμής ένεκεν, τιμώντας και εκτιμώντας την ιδιότητα των μαθητών
του Μουσικού Σχολείου. Οι μαθητές παρακολούθησαν προσηλωμένοι την πολύωρη
παράσταση της Μανόν Λεσκώ του Τζάκομο
Πουτσίνι, για την οποία οι εκλεκτοί τους καθηγητές της μουσικής στο σχολείο,
τους είχαν προετοιμάσει επαρκώς, ώστε να γνωρίζουν την υπόθεση αλλά και τη
σημασία της για την ιστορία του λυρικού θεάτρου. Μέσα στο θέατρο εισέπραξα τα
εύσημα για την πολιτισμένη συμπεριφορά των παιδιών μας, ενώ ανάλογα σχόλια
εισέπραξαν και οι ίδιοι οι μαθητές. Η μεταμοντέρνα σκηνοθεσία του περιζήτητου Ντελ
Μόνακο προκάλεσε μια σε βάθος συζήτηση με μαθητές για ζητήματα σκηνοθεσίας
κλασικών έργων. Η κορυφαία ποιότητα των φωνητικών και της μουσικής εντυπωσίασαν
βαθιά μαθητές και συνοδούς.
Η δεύτερη μέρα διαγραφόταν ακόμη πιο απαιτητική,
καθώς το πρόγραμμά μας περιλάμβανε τέσσερις προορισμούς. Ο πρώτος ήταν το
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ένα από τα σημαντικότερα μουσεία του είδους
παγκοσμίως. Εδώ διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο ο δεύτερος των συνοδών, καθηγητής
εικαστικών και διακεκριμένος ζωγράφος, ο κ. Γιάννης Μαυρικάκης, καθώς είχε
πολλά να παρουσιάσει στους μαθητές για την εξέλιξη της τέχνης στο πέρασμα των
αιώνων, από πλευράς κοινωνιολογίας της τέχνης αλλά και αναφορικά με την εξέλιξη
στα εκφραστικά μέσα. Οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να διατρέξουν μια μακρά
περίοδο ιστορίας της τέχνης, από την αιγυπτιακή μέχρι την ελληνιστική, ενώ το
επιστέγασμα της εκεί διαδρομής μας ήταν η παρατήρηση του περίφημου «μηχανισμού
των Αντικυθήρων», του «υπολογιστή της αρχαιότητας», για τον οποίο τόσος λόγος
έγινε στα ΜΜΕ.
Ο δεύτερος προορισμός μας ήταν το Βυζαντινό και
Χριστιανικό Μουσείο. Μια ταχεία οπτική περιδιάβαση με στάση σε εκθέματα
αναφοράς, τα οποία αναλύθηκαν επισταμένως με την καθοριστικής σημασίας συνδρομή
του κ. Μαυρικάκη, πρόσφερε στους μαθητές μια διαδρομή σε πολλούς αιώνες
ιστορίας της τέχνης, ξεκινώντας από τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού και
καταλήγοντας σε δημιουργήματα του 18ου αιώνα. Σε αυτό το Μουσείο οι
μαθητές είχαν την ευκαιρία να τεκμηριώσουν οπτικά όσα διδάχθηκαν πέρυσι στο
μάθημά μας της Βυζαντινής και Μεσαιωνικής Ιστορίας, το οποίο είχα την τύχη να
τους διδάξω. Τα παιδιά επισκέφθηκαν και τις δύο περιοδικές εκθέσεις,
περισσότερο τα συγκίνησε όμως η έκθεση βιβλιοδεσίας. Κατερχόμενοι τη σκάλα από
την έκθεση βιβλιοδεσίας, κάποιοι μαθητές, συγκινημένοι από τα εκθέματα, έψαλαν
αυθόρμητα έναν ψαλμό που διδάσκονται στο Σχολείο μας στο μάθημα της Βυζαντινής
Μουσικής, μνημονεύοντας παράλληλα την εκλεκτή τους καθηγήτρια, δείχνοντας συνάμα
ότι όσα διδάσκονται δεν αποτελούν μια απλή παροδική εξεταστέα ύλη, παρά παιδεία
διαμορφωτική της διάνοιας, της ψυχής και του ήθους στο διηνεκές. Στο άκουσμα
του ψαλμού έσπευσε μία συνεργάτιδα του Μουσείου, η οποία παρακάλεσε τους
μαθητές να τραγουδήσουν, πράγμα το οποίο έγινε. Τα δάκρυα της καλλιεργημένης
κυρίας ας αναφερθούν στο σημείο αυτό αντί δικού μας σχολίου.
Όμως ο χρόνος ήταν αμείλικτος και έπρεπε να
σπεύσουμε στη Βουλή των Ελλήνων. Ακριβείς κι εκεί στο ραντεβού μας, χάρη στη
συνέπεια των μαθητών, απολαύσαμε μια κατατοπιστική οπτικοακουστική ξενάγηση
στην ιστορία του κτιρίου, με ενσωματωμένα στοιχεία της πολιτικής ιστορίας της
Νεότερης Ελλάδας. Η άξια επιστημονικά και χαρισματική παιδαγωγικά επιστημονική
συνεργάτιδα της Βουλής που μας υποδέχθηκε, έδωσε το έναυσμα σε ευαίσθητους
πολιτικά μαθητές μας να κάνουν μαζί της ουσιαστικό διάλογο. Την ομάδα μας υποδέχθηκε επίσης η βουλευτής
Τρικάλων κ. Δριτσέλη, με την οποία είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε θέματα
που αφορούν στη σημασία και τη λειτουργία του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων. Μια
σύντομη επίσκεψη στο θεωρείο της Βουλής, από το οποίο παρακολουθήσαμε μέρος της
συζήτησης για τον προϋπολογισμό, συμπλήρωσε το σημαντικό βίωμα των μαθητών όσον
αφορά στο πολιτικό παρόν, την υπό διαμόρφωση ιστορία.
Ο τελευταίος προορισμός της ημέρας ήταν το
Μουσείο της Ακρόπολης, προσκυνηματικός στόχος κάθε πολιτισμένου ανθρώπου, πόσο
μάλλον των μαθητών ενός καλλιτεχνικού σχολείου με σημείο αναφοράς τα ανθρωπιστικά
γράμματα. Οι μαθητές περιδιάβηκαν με δέος εκθέματα αντιπροσωπευτικά της
πεμπτουσίας του ανθρώπινου πολιτισμού, έκαναν μια «επανάληψη» στην ιστορία της
αρχαίας ελληνικής τέχνης, ενημερώθηκαν από τους συνοδούς καθηγητές για το
ζήτημα των «ελγινείων» γλυπτών, ενώ μας εντυπωσίασαν με την ιστορικά ευαίσθητη
οπτική τους για την αρχιτεκτονική: με θέα τον βράχο της Ακρόπολης, ο οποίος
έρχεται σε διαλεκτική σχέση με τα εκθέματα του μουσείου, διατύπωσαν τη
συγκλονιστική, αν σκεφτεί κανείς την ηλικία τους, άποψη, ότι ένα μνημείο που
αποσπάται από τον χώρο δημιουργίας του χάνει την αξία του, συνάμα δε οι ίδιοι
υποστήριξαν ότι προτιμούν τα μνημεία της Ακρόπολης στη σύγχρονή τους μορφή,
καθώς η φθορά τους είναι φορέας της ιστορικής εξέλιξης και μνήμης, παρά έναν απολύτως
αποκατεστημένο Παρθενώνα-μακέτα.
Στη διαδρομή της επιστροφής έγινε μεταξύ των
συνοδών καθηγητών και μαθητών των κοντινών καθισμάτων μια αναλυτική συζήτηση για
ζητήματα επικαιρότητας, με πρωτοβουλία των παιδιών. Σε αυτή τη συζήτηση
διαπίστωσα ότι είχα την ευκαιρία να μάθω περισσότερα πράγματα για κάποια παιδιά
του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων. Μέχρι τότε γνώριζα ότι είναι άριστοι μαθητές σε
γνώσεις και ήθος. Τώρα έχω τη βεβαιότητα ότι διαθέτουν ωριμότητα την οποία
διαπιστώνει κανείς μόνο σε σοβαρούς ενήλικες.
Συνοψίζοντας, οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να
κάνουν μια πολιτισμική-ιστορική διαδρομή που ξεκινούσε από τους προϊστορικούς
χρόνους και κατέληγε στη σύγχρονη εποχή. Ελπίζουμε ότι το πλήθος των
παραστάσεων που προσέλαβαν θα το αποκωδικοποιήσουν στην ολότητά του σταδιακά με
την πάροδο του χρόνου και θα το αφομοιώσουν εν ευθέτω χρόνω. Απομένει να
ευχαριστήσω τους δύο συνοδούς καθηγητές, τον κ. Γιάννη Μαυρικάκη και την κ.
Ελένη Αλεξίου για τη συνεισφορά τους, καθώς και τον Διευθυντή του Μουσικού
Σχολείου Τρικάλων κ. Βασίλη Παπακώστα για τη συνδρομή του στην προετοιμασία της
εκπαιδευτικής επίσκεψης. Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω το ταξιδιωτικό γραφείο
Καραθανάσης για την άψογη συνεργασία και τις υψηλής στάθμης υπηρεσίες του.
Δρ Αγαθοκλής Αζέλης
Φιλόλογος
