Πάνος Καράν-Ζαχαρίας Ταρπάγκος: δύο διαπρεπείς σολίστες οικουμενικής εμβέλειας στα Τρίκαλα

 

Στο εμβληματικό θεατρικό έργο «Φάουστ» ο Γκαίτε βάζει τον Μεφιστοφελή να παρουσιάζει στον διανοητή-«καθολικό άνθρωπο» Φάουστ ως την πιο φριχτή περιοχή της κόλασης ένα μέρος στο οποίο κυριαρχεί η απόλυτη, αιώνια σιγή. Θα αποτολμούσαμε να σύρουμε την ιδέα του Γκαίτε στην διαμετρικά αντίθετη περιοχή του κόσμου, ορίζοντάς την ως μια ευτοπία στην οποία δεν κυριαρχεί απλώς ο αιώνιος ήχος, παρά ο αρμονικός ήχος, σαν αυτόν που μαγεύει τον «Κρητικό» του εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού και τον αποσπά από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα του ναυαγίου και του θανάτου. Μια τέτοια αρμονία είχαμε την τύχη να συναντήσουμε την Παρασκευή 21 Ιουνίου 2013 δύο φορές με τους ίδιους συντελεστές, το πρωί με τη μορφή σύζευξης δια-λόγου και μουσικής στην αίθουσα εκδηλώσεων του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων, το βράδυ με ρεσιτάλ έργων για πιάνο και φλάουτο που έκοβε την ανάσα.

Πρόκειται για χρονική σύμπτωση; Όχι, απλώς και οι δύο εκδηλώσεις αποτέλεσαν πρωτοβουλία του νέου πλην ιδιαιτέρως ποιοτικού και δραστήριου Συλλόγου Φίλων της Μουσικής Τρικάλων, ο οποίος δραστηριοποιείται την τελευταία διετία στον νομό μας με στόχο να φέρει το τρικαλινό κοινό σε επαφή με την ποιοτική μουσική. Επιστέγασμα της συστηματικής παρουσίας του στον δημόσιο βίο της πόλης μας αποτέλεσε η τελευταία διπλή εκδήλωση, η οποία συνάντησε ευήκοον ους και συνεργασία από τη Διεύθυνση, το προσωπικό και τους μαθητές του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων αφενός και από τις κεφαλές του Δήμου Τρικκαίων αφετέρου.

Ο Σύλλογος Φίλων της Μουσικής κατόρθωσε κάτι πολύ σημαντικό και συνάμα δύσκολο. Πέτυχε τη συναίνεση δύο σπουδαίων, νέων σε ηλικία μουσικών, με ασυνήθιστη για την ηλικία τους διεθνή καταξίωση, να δώσουν ένα ρεσιτάλ στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου και να συναντηθούν με τους καθηγητές και τους μαθητές του Μουσικού Σχολείου για ένα άτυπο σεμινάριο, με την πρωταρχική σημασία της λέξης, της σποράς ιδεών. Πρόκειται για τον πιανίστα Πάνο Καράν και τον φλαουτίστα Ζαχαρία Ταρπάγκος, δύο λαμπρούς μουσικούς με εξαιρετικές σπουδές, πλούσιο βιογραφικό και επικοινωνιακή αμεσότητα με το κοινό κάθε ηλικίας. Ουσιαστικοί καλλιτέχνες και ισορροπημένοι άνθρωποι, οι οποίοι δεν άφησαν το ήθος τους να καμφθεί από το βάρος της διεθνούς αναγνώρισης, συνομίλησαν με αμεσότητα με το κοινό τους στο Μουσικό Σχολείο, απάντησαν στις ποικίλες ερωτήσεις που τους τέθηκαν και εκμαίευσαν περαιτέρω. Η επικοινωνία είχε κάτι το μαγικό: η ομήγυρη είχε την αίσθηση ότι αποτελεί μια ομάδα που συμπορεύεται από παλιά, παιδιά και μεγαλύτεροι στην ηλικία, σε μια αδελφότητα ενορχηστρωμένη από τους δύο μουσικούς, οι οποίοι για να διαλύσουν κάθε αρχική αμηχανία συστήθηκαν παίζοντας μουσική.

Το βράδυ της ίδιας μέρας το Πνευματικό Κέντρο αποτέλεσε χώρο συνάντησης των φίλων της κλασικής μουσικής της πόλης μας. Οι δύο σολίστες παρουσίασαν έργα υψίστης ποιότητας και δυσκολίας. Θα αναφέρουμε μόνο τη σονάτα του Λιστ Piano Sonata in B minor S. 178, αποκορύφωμα του ρεπερτορίου του Λιστ, την οποία με κομμένη την ανάσα αφουγκράστηκε το κοινό, μη συνειδητοποιώντας πότε πέρασαν τα τριάντα περίπου λεπτά αυτού του χαρακτηριζόμενου ως αυτοβιογραφικού έργου του δεξιοτέχνη στις συνθέσεις για πιάνο Ούγγρου συνθέτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα που παρουσιάστηκε επαναλήφθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 26 Ιουνίου από τους ίδιους ταλαντούχους νεαρούς ερμηνευτές.

Στο πρόσωπο του Πάνου Καράν το τρικαλινό κοινό δεν συνάντησε μόνο έναν σπουδαίο πιανίστα, ο οποίος έχει δώσει ρεσιτάλ σε πολλές από τις σπουδαιότερες αίθουσες της υφηλίου. Συνάντησε και έναν ευαίσθητο ανθρωπιστή, ο οποίος το 2011 ίδρυσε τη μη κερδοσκοπική (φιλανθρωπική) οργάνωση Keys of Change (=κλειδιά//πλήκτρα της Αλλαγής), η οποία αποσκοπεί στην προσφορά πρόσβασης προς την κλασική μουσική σε απόμερες περιοχές του πλανήτη ή άλλες που αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα. «Μέχρι τώρα η οργάνωση Keys of Change έχει ξεκινήσει την εξάπλωση της κλασικής μουσικής παιδείας σε απόμερα χωριά του Ισημερινού, του Περού και της Βραζιλίας, στα προσωρινά καταφύγια των αστέγων της Ιαπωνίας μετά από τον καταστροφικό σεισμό το 2011, και στην Αφρική στη Σιέρα Λεόνε και στην Ουγκάντα, όπου το ακροατήριο αποτελείτο κυρίως από παιδιά χτυπημένα από τη μάστιγα του ιού του AIDS», όπως διαβάζουμε στο πρόγραμμα του ρεσιτάλ. Η κλασική μουσική «είναι από τα πιο απλά αλλά δυνατά μέσα ένωσης ανθρώπων παντού στον κόσμο. Έχει τη δυνατότητα να χτίσει γέφυρες για την ειρήνη και ευνοεί – βοηθά την θετική κοινωνική αλλαγή», σύμφωνα με τον Πάνο Καράν. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι μέρος των εσόδων από τα εισιτήρια του ρεσιτάλ θα διατεθούν για τους σκοπούς της ανωτέρω φιλανθρωπικής οργάνωσης.

Αξίζουν συγχαρητήρια στον Σύλλογο Φίλων της Μουσικής Τρικάλων και ιδιαιτέρως στην ακάματη ψυχή του, τον πρόεδρο κ. Ι. Γεωργιάδη, για την ξεχωριστή προσφορά στο τρικαλινό κοινό. Θερμές ευχαριστίες αρμόζουν και στους δύο εκλεκτούς καλλιτέχνες, οι οποίοι παρά το πυκνό πρόγραμμά τους, βρήκαν τον χρόνο για να έρθουν στα Τρίκαλα. Ας ευχηθούμε ότι μας επιφυλάσσονται και άλλες ανάλογης ποιότητας εκπλήξεις.

 

Δρ. Αγαθοκλής Αζέλης

ΒΙΤΣΕΝΤΖΟΥ ΚΟΡΝΑΡΟΥ, ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ.
ΜΙΑ ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

Tου Κύκλου τα γυρίσματα, που ανεβοκατεβαίνουν,
και του Τροχού, που ώρες ψηλά κι ώρες στα βάθη πηαίνουν·
και του Καιρού τα πράματα, που αναπαημό δεν έχουν,
μα στο Kαλό κ’ εις το Kακό περιπατούν και τρέχουν

(ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ, στίχοι 1-4)

Μερικές φορές, όταν ένα βίωμα είναι πολύ έντονο, χρειάζεται να περάσει κάποιος χρόνος μέχρι να γυρίσει ο τροχός, να καταλαγιάσουν τα συναισθήματα μέσα μας, ώστε να μπορέσουμε να μιλήσουμε λογικά γι’ αυτό. Σε αυτή την κατηγορία βιωμάτων ανήκει και η μουσικοθεατρική παράσταση του Ερωτόκριτου, έργου του Κρητικού ποιητή Βιτσέντζου Κορνάρου (Σητεία 1553-Ηράκλειο 1613/4), η οποία έλαβε χώρα στο υπαίθριο θέατρο του Φρουρίου των Τρικάλων, στις 18 Ιουνίου.

Η παράσταση αποτελεί παραγωγή καθηγητών και μαθητών του Μουσικού Σχολείου της πόλης μας, επιστέγασμα-κρεσέντο των πολυάριθμων ποιοτικών εκδηλώσεων μιας ιδιαιτέρως παραγωγικής χρονιάς. Οι υπεύθυνες καθηγήτριες, Δήμητρα και Μαρία Κοσβύρα (στη μουσική επιμέλεια και τη διδασκαλία της χορωδίας), Παναγιώτα Ζαφειρίου (στη μουσική επιμέλεια, την ενορχήστρωση, τη διδασκαλία και τη διεύθυνση ορχήστρας) και Μαρία Μανθέλα (στη θεατρική προσαρμογή και τη σκηνοθετική επιμέλεια) έχουν συνδέσει το όνομά τους με εμπνευσμένες παραγωγές. Εξέπληξε λοιπόν το γεγονός ότι κατόρθωσαν να υπερβούν τον εαυτό τους και να προσφέρουν στο τρικαλινό κοινό μία από τις κορυφαίες δημιουργίες του Μουσικού Σχολείου και στους μαθητές τους σημαντικά παιδαγωγικά και μαθησιακά βιώματα.

Το κατάμεστο θέατρο απέδωσε στους δημιουργούς τις τιμές που τους ανήκαν. Χειροκρότησαν θερμά αυτό που είδαν. Τι θα έλεγε άραγε το κοινό, αν γνώριζε και όλα όσα δεν φαίνονταν; Αν π.χ. γνώριζε το μέγεθος και τις υπερβληθείσες δυσκολίες του εγχειρήματος, όπως το να ξεκινήσουν οι υπεύθυνες καθηγήτριες από μηδενικό σχεδόν σημείο, να κάνουν τη δική τους προεργασία, να επιλέξουν τους μαθητές του θεατρικού μέρους, τους σολίστ (φωνές και όργανα) του μουσικού μέρους, να τους εκπαιδεύσουν όλους και δίπλα και μαζί τους τη μεγάλη χορωδία, ώστε να μπορούν το βράδυ της παράστασης να αποδίδουν όλοι τα μέγιστα συντονισμένοι, έχοντας να κάνουν με εφήβους μαθητές από αρχάρια γυμνασιόπαιδα της Α΄ τάξης μέχρι τελειόφοιτους Λυκείου οι οποίοι αντιμετώπιζαν παράλληλα τη δοκιμασία των Πανελλαδικών Εξετάσεων; (Όποιος έχει την εμπειρία της εργασίας σε ομοιογενή σχολική τάξη καταλαβαίνει τι σημαίνει να συντονίζεις ένα απολύτως ετερογενές σε ηλικίες και ρόλους πολλαπλάσιο αριθμητικά σύνολο). Μήπως ήταν τουλάχιστον αποκλειστικής απασχόλησης στην επαγγελματικού επιπέδου παράσταση, καθηγήτριες και μαθητές; Τουναντίον, όλοι ήταν πολυάσχολοι στο όριο των αντοχών και του χρόνου τους. Μήπως αρκούσε ο σχολικός χρόνος για τη διδασκαλία και τις πρόβες; Ούτε κι αυτό, αντιθέτως όλοι εργάστηκαν και απογεύματα και Σαββατοκύριακα. Τι τους ενέπνευσε; Τι τους έδωσε την ώθηση; Πέρα από τη γνώση και το ταλέντο, η αγάπη για τα παιδιά και το παντοιοτρόπως λοιδορούμενο στη δημόσια σκηνή εκπαιδευτικό λειτούργημα, η παιδαγωγική χάρις, η οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση παρουσίασε μια σπάνια παιδαγωγική αρετή: ανέδειξε χαρίσματα. Στους μαθητές πάλι έδωσε κίνητρο και δύναμη η αγάπη, η αναγνώριση και η μέριμνα που εισπράττουν στο Μουσικό Σχολείο, η χαρά της ομαδικής δουλειάς, η ιδιαίτερη εμπειρία να συν-εργάζονται με τους δασκάλους τους συνοικοδομώντας την υπέρβαση της κοινοτυπίας. Στο τέλος υποκλιθήκαμε στις ιδιότητες των μαθητών μας οι οποίες δεν χωρούν εντός των τοίχων μιας τάξης. Ήταν οικείοι και συνάμα αγνώριστοι.

Η μουσικοθεατρική παράσταση του Ερωτόκριτου, η οποία κατόρθωσε να δημιουργήσει στο υπαίθριο θέατρο αδιαχώρητο που όμοιό της δεν τυχαίνει ούτε σε εύπεπτα λαϊκιστικά θεάματα, κατέδειξε ότι το Μουσικό Σχολείο Τρικάλων έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του απαιτητικού κοινού, ως ένας εκπαιδευτικός φορέας ο οποίος καλλιεργεί την παιδεία, το ήθος και τις καλές τέχνες. Δεν θα θεωρούσαμε τολμηρή τη σκέψη, ότι σε μερικές δεκαετίες θα ακούμε με δέος και συγκίνηση για τις προσωπικότητες στις οποίες θα έχουν μετεξελιχθεί τα παιδιά που έδρασαν παντοιοτρόπως στη σκηνή και πίσω από αυτήν στις 18 Ιουνίου. Για τους συναδέλφους που κόπιασαν δίπλα σ’ αυτά τα ξεχωριστά παιδιά, καθώς και για τους μαθητές του Μουσικού Σχολείου φαίνεται ταιριαστός ο αφορισμός-κατακλείδα του έργου του Βιτσέντζου Κορνάρου (στίχοι 511-518), μια αλήθεια που έρχεται από μεγάλη γεωγραφική και χρονική απόσταση, χωρίς απώλειες στη διαδρομή:

 

Για τούτο, οπού ’ναι φρόνιμος, μηδέ χαθεί στα Πάθη,
το ρόδον κι όμορφος αθός γεννάται μες στ' αγκάθι.
Eτούτ’ η Aγάπη η μπιστική με τη χαρά ετελειώθη,
και πλερωμή στα βάσανα μεγάλη τώς εδόθη.
Kαι κάθε είς που εδιάβασεν, εδά κι ας το κατέχει,
μη χάνεται στα κίντυνα, μα πάντα ολπίδα ας έχει.
K’ εκείνον, οπού εκόπιασεν, ας τον καληνωρίζουν (...)

Δρ Αγαθοκλής Αζέλης

Φιλόλογος